Een verlaten dorp in Toscane

Ik vond een mystieke plek tussen het massatoerisme

Het verhaal van… In deze Substack-serie licht ik elke keer een bijzondere plek, restaurant of ervaring uit. Iets wat me is bijgebleven en ik graag met jullie deel. Tussen alle lijstjes met tips en het oneindige scrollen door is het soms fijn om gewoon één goede tip te hebben. In het kader van: ‘less is more’ en ‘quality over quantity’. Eén (affordable) tip en één verhaal, dat ook gewoon lekker wegleest.

De zon is net achter de Toscaanse heuvels van de Val d'Orcia-vallei gezakt. De route door de vallei bevat stops bij meerdere pittoreske dorpjes - vertelt elke Italië-site je. Wegen met cipressen leiden ons naar het middeleeuwse Montalcino en Pienza. Het zijn keer op keer ansichtkaartjes door ons autoraam als er weer een dorpje op een heuvel opduikt. Maar na dat we het derde dorpje naderen, dat toch óók weer een parkeerplaats vol met auto’s heeft staan (het eerste teken van aanwezige toeristen), is het mooi geweest. We sprinten in een kwartiertje door Pieza, waar we het stadje van de Pecorino kaas zeker tekort mee doen. Maar soms zit je hoofd zó vol met indrukken dat er even niets meer bij past.

Terug in de auto rijden we in stilte naar ons volgende adres. Moe hoop ik ook wat van die stilte buiten de auto te vinden. Maar ik heb lichtelijk onderschat hoe ver ons volgende adresjes nog rijden is. Ik vervloek mezelf dat ik zonodig een accommodatie in deze uithoek van Toscane moest boeken. Inmiddels is de zon ondergegaan en rijden we gedesoriënteerd in het donker. Onze overnachting is in het plaatsje Roccatederighi, een naam die ik maar niet kan onthouden. M’n handen zweefden dan ook meerdere keren verdwaald boven het toetsenbord als ik het dorp probeer te vinden op Google Maps.

Ondertussen proberen m’n ogen ook scherp te stellen op de naderende nieuwe omgeving - het is donker en er hangt een laaghangende mist. Ook de zigzaggende weg naar Roccatederighi vertelt ons dat we in hoogte waren gestegen. Gedesoriënteerd komen we aan bij onze accommodatie - het is doodstil (en daar waren we naar op zoek) maar in combinatie met het uitzicht vanaf ons balkon werd dat doodstil een beetje grimmig:

gemaakt bij aankomst door mijn vriend en fotograaf - Hesse de Jonge.

Maar toen we wakker werden nam ik elke twijfel terug: de laaghangende mist en donkere wolken maakten langzaam plaats voor de zon en het verre uitzicht verraste me toen ik de deuren van ons balkon opendeed. Waar we de vorige avond niet verder dan een paar meter konden kijken, strekte nu de Maremma streek eindeloos voor ons uit. Een heel ander uitzicht dan in andere delen van Toscane, die vooral bestonden uit wijnranken en olijfbomen. Hier kleurt het landschap donkerder groen, en more dense, doordat het gebied vooral bestaat uit bomen en struiken.

We verbleven in een B&B, Country House il Ciliegio, die ik eerder al deelde in mijn rijtje betaalbare overnachtingen in Toscane. Het was heel betaalbaar: 57 euro per nacht. En het overtrof mijn verwachtingen: de kamer is eerder een ruime studio te noemen, met een eigen keuken en eettafel en overal zie je hetzelfde donkere hout terugkomen. Het verblijf heeft een zwembad en om 8 uur ‘s ochtends werd er een pakketje met ontbijt aan onze deur gehangen. Als je een luxepoes bent en houdt van een kamer met tierelantijnen, dan is dit niet het juiste adres, maar ik hou van de rouwe charme van het huis. Wij hadden de enige kamer met een balkon, leek het. Dus als je hier boekt: vraag om kamernummer acht.

Dat balkon was de plek waar ik in de ochtend enorm genoot van m’n sinaasappelsap, boekje en het verre uitzicht. Ik zag direct voor me hoe ik hier veel langer zou kunnen verblijven.

We slenterden door het oude centrum van Roccatederighi, waar we het ene naar het andere verkoopbord aan de voorgevels hing. Soms was het nog een bord met het glimlachende gezicht van een makelaar, maar dikwijls was het alleen een A4’tje met ‘vendesi’ [te koop] erop gekrabbeld. Roccatederighi is een leeglopend dorp, zoals je die op meerdere plekken in Italië hebt, maar die ik nog niet eerder in Toscane tegen was gekomen. Op een kattenvrouwtje, met minstens tien katten, en een oude dame die de bloemen in de kerk aan het water geven was, kwamen we niemand tegen.

Gefascineerd door de oude pittoreske straatjes die we voor onszelf hadden googelde ik naar meer informatie. Op Wikipedia kwam ik niet ver: de pagina bestaat uit één zin met de naam van het dorp en het aantal inwoners: nog geen duizend.

In de 13e eeuw kwam Roccatederighi - niet te verwarren met de gemeentenaam Roccastrada - onder het gezag van Siena. Maar de geschiedenis van het dorp gaat terug tot 952 en heeft z’n moeilijke naam te danken aan één van de eerste regerende heerlijkheid, Tederighi. Ook stond de plaats bekend als “Rocca Norsina” - “Rocca” betekent steen of rotswand. De naam van meerdere plaatsen in deze omgeving beginnen zo: en werd gebruikt als aanduiding voor mensen die zich vestigen bij een rots.

Dat rotsachtige element zie je in Roccatederighi overal terugkomen: het is alsof het dorp letterlijk is samengesmolten met de rots waarop het gevestigd is. In plaats van de rots weg te halen of te polijsten, zijn de huizen om het rotsachtige gesteente heen gebouwd. De rots is van een vulkanisch gesteente dat ook wordt gebruikt om huizen van te bouwen. Je ziet het terugkomen in de keien van de straten, de bakstenen van de huizen en de gekke knobbels midden in het centrum.

We liepen helemaal naar boven, langs het verbrokkelde fort, totdat de straatjes steeds meer rots werden en de huizen verdwenen. Daar hadden we prachtig uitzicht over Toscane en vonden we de rust die we in de drukke straatjes van Pienza niet vonden.

Geen surprise maar ik raad het aan om - na de drukte van Florence, de Toscaanse dorpjes en wijnhuizen - hier heen te gaan. De indrukken te laten bezinken en te genieten van een hele andere kant van Toscane. Of het er midden zomer een stuk drukker is, weet ik trouwens niet. Voordat je denkt dat hier hélemaal niks te beleven valt: er zitten wel een aantal restaurantjes, waaronder pizzeria Garum - waar je goed zit voor een pizza, of om er één mee te nemen. De prijzen? Je hebt er een pizza Margherita voor 6 euro - het toerisme heeft hier nog niet z’n slag geslagen.

Mocht je hier niet in de buurt komen, dan heb ik nog wat vergeten, pittoreske dorpjes op een rij gezet om je hart aan op te halen: